Van je belastingaangifte doen en online solliciteren tot aan contacten onderhouden via sociale media: om mee te doen in de samenleving heb je digitale geletterdheid nodig. Als je begrijpt hoe digitale technologieën werken, ben je beter voorbereid op de toekomst.
Wat is digitale geletterdheid?
Digitale geletterdheid omvat alle vaardigheden die je nodig hebt om je in de digitale samenleving staande te houden en jezelf te ontwikkelen. Van informatievaardigheden tot je veilig kunnen bewegen op internet, van computational thinking en programmeren tot mediawijsheid en ict-basisvaardigheden.
Je bent digitaal geletterd als je de volgende vier vaardigheden hebt:
» Een uitgebreide definitie vind je in ons dossier Mediawijsheid
Bij mediawijsheid gaat het niet (alleen) om technische vaardigheden, maar vooral om competenties als begrip van media, actief gebruik, zelfreflectie en participatie in de mediasamenleving.
» De competenties worden verder uitgelicht in het Mediawijsheid Competentiemodel
- Het zelf kunnen aansturen van computers en computergestuurde apparaten, zodat een computer kan helpen bij het vinden van oplossingen
- Het analyseren en logisch organiseren van gegevens
- Het (her)formuleren van problemen en zoekvragen
» Een uitgebreide definitie vind je in het dossier Informatievaardigheden
Ict-basisvaardigheden heb je nodig om je computer, tablet of smartphone en programma’s daarop te kunnen gebruiken. Veel bibliotheken bieden cursussen om deze vaardigheden onder de knie te krijgen, zoals Klik en Tik
Tips: aan de slag met digitale geletterdheid op school
Basisscholen voelen de noodzaak om de digitale geletterdheid van leerlingen te vergroten, blijkt uit de Monitor Digitale Geletterdheid 2019. 72% van de leerkrachten geeft aan in één of meerdere vakken aandacht te besteden aan digitale geletterdheid, en leerkrachten schatten de digitale geletterdheid van hun leerlingen op gemiddeld een 4,9 (op een schaal van 0 tot 10). De onderzoeksresultaten zijn samengevat in een handige infographic.
Speciaal voor het basisonderwijs heeft Netwerk Mediawijsheid een pdf met tips gemaakt om aan de slag te gaan met digitale geletterdheid. In deze pdf vinden leraren aanbevelingen voor visie en beleid, informatie en inspiratie, handige producten en lesmateriaal, en tips voor monitoring en professionalisering.
» Download de Tips Digitale geletterdheid basisonderwijs (2019)
Digitale geletterdheid wordt ook een verplicht onderdeel in het curriculum van het voortgezet onderwijs. Bekijk dan ook deze tips:
- De Praatplaat digitale geletterdheid is een praktische tool om in schoolteams in gesprek te gaan over hoe je digitale geletterdheid een plek kunt geven in het curriculum
- In het dossier Lesmateriaal vind je lessen en leerlijnen over o.a. informatievaardigheden, computational thinking en mediawijsheid
- Lees het ‘Handboek Digitale Geletterdheid’ van Kennisnet
- Download het advies ‘Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs’ van de KNAW
- Op Mediawijsheid.nl vind je verschillende dossiers met tips voor scholen en leraren
- Meet aan de hand van de Mediawijsheid Meter van Cubiss hoe het ervoor staat met digitale geletterdheid op jouw school
- Hoe verbindt je de echte wereld met de digitale? Met Edux bouw je aan digitale geletterdheid
- SLO biedt ondersteuning voor scholen uit het PO en het VO met de invulling van hun curriculum voor digitale geletterdheid.
» Bekijk ook het dossier Mediawijze leraren
Het ministerie van OCW heeft op 29 april 2022 SLO de opdracht gegeven om, samen met het onderwijsveld, nieuwe kerndoelen te ontwikkelen voor de leergebieden Nederlands, rekenen en wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid. Begin maart 2024 presenteerde SLO de nieuwe conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid en burgerschap. Naar verwachting worden de definitieve kerndoelen in september 2024 gepresenteerd.
Veelgestelde vragen
Er wordt regelmatig gedacht dat kinderen die nu opgroeien vanzelfsprekend digi- en mediawijs te zijn. Sommigen kinderen zijn inderdaad slim en snel met computers, maar in de praktijk zijn dit uitzonderingen. De meeste kinderen missen het inzicht en de voorzichtigheid om verstandig met ict en computers om te gaan.
Door kinderen zelf aan de slag te laten gaan – met bijvoorbeeld coderen – ervaren ze hoe algoritmes werken en hoe deze ingezet kunnen worden in computerprogramma’s.
» Er is lesmateriaal beschikbaar om spelenderwijs te leren programmeren
Dat zijn de vaardigheden die we nodig hebben in de 21ste eeuw. We zien dat bedrijven, universiteiten en opleidingsinstituten steeds minder belang hechten aan kennis en steeds méér belang aan vaardigheden als:
- Samenwerken
- Creativiteit
- ICT-geletterdheid
- Communiceren
- Probleemoplossend vermogen
- Kritisch denken
- Sociale en culturele vaardigheden
De 21e eeuwse vaardigheden worden ook wel 21st century skills genoemd. Ook programmeren is een 21st century skill.
Tip: Cubiss heeft een online cursus 21e eeuwse vaardigheden ontwikkeld voor het onderwijs, mediacoaches en bibliotheken waarin bovenstaande vaardigheden worden behandeld.
Meer weten?
Wil je meer informatie, dan helpen deze organisaties je op weg.
