YouTube

Videodagboeken in de vorm van vlogs zijn er in alle soorten en maten: grappig, alledaags, onthullend of zelfs heel intiem. Veel kinderen en jongeren kijken er graag naar.

Wat levert het kijken naar vlogs op? En wat zijn de gevolgen als we ons leven delen op YouTube?

Waarom kijken jongeren naar vlogs?

Jongeren zitten in een levensfase waarin identiteitsontwikkeling centraal staat. Waar je naar kijkt, bepaalt (een deel van) die identiteit. Een vlog laat het dagelijks leven van leeftijdsgenoten zien. Welke kleding dragen zij? Wat vinden zij leuk? Hoe gaan zij met problemen om? Jongeren herkennen zichzelf in die situaties en identificeren zich met de vloggers. Het helpt ze om hun eigen ik verder te ontwikkelen.

Wat als je zelf vlogs maakt?

Soms leiden die online dagboeken naar wereldwijd succes, maar voor de meesten is dat geen drijfveer. Over het algemeen hebben we gewoon ontzettend veel plezier in het maken van filmpjes. We ontwikkelen vaardigheden zoals filmen, monteren en presenteren en leren ons creatief te uiten.

Wie vlogt, leert ook veel over netwerken, contact maken en over samenwerken. Van de jonge YouTubers heeft ruim driekwart regelmatig contact met andere YouTubers. Uit dit contact ontstaan samenwerkingsverbanden, bijvoorbeeld samen een filmpje maken.

Hoe ga je om met privacy?

Op YouTube wordt enorm veel kennis gedeeld: van klusfilmpjes en make-up tutorials tot uitleg over de scheikundeles en complete colleges over wetenschap en natuur. Handleidingen, studieboeken en cursussen zijn tegenwoordig overbodig: we kunnen alles leren door een video te bekijken.

Wat zijn de mogelijkheden voor leraren en leerlingen op YouTube? Waarom werkt video zo goed? En kun je elke video vertrouwen?

YouTube als lesmateriaal

Steeds meer leerlingen kijken filmpjes op YouTube om voor school te leren. Wiskunde, Nederlands, geschiedenis, maatschappijleer, aardrijkskunde en natuurkunde; voor elk vak is er wel een docent te vinden die via Youtube-filmpjes de stof nauwkeurig uitlegt. Een uitkomst, want veel leerlingen vinden het erg handig om op die manier de stof in hun eigen tempo te kunnen leren. Video’s kun je in alle rust bekijken, pauzeren en terugspoelen, dat gaat in de les niet. Het maakt leren afwisselender en leuker.

Leraren maken de YouTube-filmpjes vaak met veel zorg. Zij vertellen hun best denkbare verhaal en combineren dat met beeld.

YouTube als voorlichtingsmateriaal

Uit onderzoek van de politie bleek dat jongeren behoefte hebben aan informatie over veiligheid en strafbaarheid. Zij zien de politie als een betrouwbare bron, maar vinden het lastig om (telefonisch) contact op te nemen. In plaats daarvan gaan ze liever online op zoek naar informatie.

Daarom werden bekende vloggers, zoals Furtjuh, Beautynezz en Dylan Haegens gevraagd om vlogs te maken over diverse onderwerpen, zoals als het verspreiden van naaktfoto’s en nepprofielen, pesten, het spuiten van graffiti en wildplassen. Zij geven het voorbeeld en maken de onderwerpen bespreekbaar onder jongeren.

Je kunt de video’s bekijken op het YouTube-kanaal van vraaghetdepolitie.nl.

YouTube voor hobby en/of interesses

Jongeren leren door te doen. Niet alleen voor school, maar ook om hun andere talenten te kunnen ontwikkelen. Ze kijken instructievideo’s over de meest uiteenlopende onderwerpen, van gitaar spelen en videobewerking tot de perfecte smokey eyes en (uiteraard) het succesvol opstarten van je eigen YouTube-kanaal.

Maar werkt het ook? En waarom?

Uit onderzoek van de Radboud Universiteit blijkt dat leerlingen die op YouTube naar filmpjes over natuurkunde kijken, een toets beter maken dan leerlingen die het lesboek lezen. Volgens de Radboud Universiteit hebben de onderzoekers daarmee laten zien dat video voor de natuurkundeles een meerwaarde heeft.

Waarom is leren van video’s zo effectief?

• Beelden worden sneller opgenomen dan (geschreven) tekst
• Video’s bieden alleen de informatie aan die op dat moment relevant is
• Video’s bieden leraren de mogelijkheid om te differentiëren; de ene leerling wil de video nog eens bekijken terwijl de ander al doorscrolt
• Het maakt de lessen afwisselend, en daardoor leuker

Hoe zit het met de betrouwbaarheid van video’s?

Net als bij websites, moeten we uit de miljoenen video’s een selectie maken. Wat is belangrijk? Wat is waar? Wie zegt wat? En met welke bedoeling? Door de overvloed aan video’s moeten we leren navigeren tussen die verschillende bronnen. Heb je de informatie eenmaal gevonden, dan moet je deze nog kunnen beoordelen op betrouwbaarheid en geschiktheid.

Stel deze vragen bij het zien van een video:

• Wat wordt er precies gezegd in de video?
• Van wie is de informatie afkomstig?
• Wie is de afzender van de video?
• Waar baseert de maker zich op?
• Welke belangen kan diegene hebben bij de video?
• Hoe kun je een bericht controleren op waarheid?
• Waar zoek je als er niets op internet is te vinden?
• Hoe zie je het verschil tussen een feit en een mening?
• Kun je informatie op internet altijd vertrouwen?
• Wat is je verantwoordelijkheid als maker van een video?

Voor leraren kan dit een extra motivatie zijn om zelf video’s te gaan maken. Niet elke video is van goede kwaliteit en/of behandelt de stof volledig. Ook getoonde advertenties of voorgestelde video’s zijn niet altijd geschikt om binnen het onderwijs getoond te worden. Als je zelf video’s maakt, weet je wat je leerlingen kijken en kan je er makkelijker naar verwijzen vanuit je lessen.

Zelf tutorials maken

Het maken van goede filmpjes kost tijd, maar levert ook veel op. Gelukkig vind je op YouTube talloze goede instructievideo’s om zelf filmpjes te maken en te monteren. Neem bijvoorbeeld eens een kijkje bij de YouTube Creator Academy. Hier vind je korte en lange lessen met nuttige informatie over hoe je je kanaal en video’s kunt optimaliseren.

YouTube is niet alleen voor leren en vermaak, het is ook een platform voor aanstormend talent. Geld verdienen met YouTube-filmpjes; dat lijkt een geweldig beroep.

Wat betekent het om van YouTuben je beroep te maken? Hoe blijf je populair en interessant? Welke verantwoordelijkheid heb je als maker? En wat als de grote bedrijven zich gaan bemoeien met de inhoud van je video’s?

Hoe verdien je geld op YouTube?

Dé manier om geld te verdienen met YouTube is ervoor te zorgen dat je een veel bekeken kanaal hebt. Dat trekt adverteerders. Een grove schatting is dat je per 1000 views tussen de € 0,20 en € 5,00 verdient op YouTube.

De echte succesvolle YouTubers hebben deals met bedrijven of merken. Zij hebben hun hobby omgezet in een lucratieve (bij)baan.

Dit zijn de 4 manieren om geld te verdienen op YouTube:

1. Advertenties en reclame
2. Meedoen aan een campagne (influencers)
3. Branded Content of Product Placement, dus het tonen van producten in je video’s
4. Merchandise, zoals kleding en boeken

Welke invloed heeft (betaald) vloggen op je leven?

Je bent misschien ooit begonnen met een kanaal vanuit passie en enthousiasme. Maar als de hobby een bron van inkomsten wordt, gaan grote bedrijven zich ermee bemoeien. Is het dan nog wel zo leuk?

Als je geld gaat verdienen met je vlogs, betekent dat vaak dat je niet meer zelf bepaalt wanneer je vlogt. De grote vloggers moeten zelfs twee video’s per dag maken. Je maakt afspraken, ook over de inhoud, die in contracten worden vastgelegd.

Bovendien moet iedereen die media maakt, zich realiseren dat hetgeen je publiceert gevolgen kan hebben. Je zet iets online en daar draag je verantwoordelijkheid voor. Je krijgt een voorbeeldfunctie.

Hoe ga je om met negatieve reacties en comments?

Reacties op internet en sociale media zijn vaak onnodig hard, kwetsend en weinig begripvol. Hoe reageer je daarop?

Stel jezelf (of je kind) eerst deze vragen:

• Reageer je weleens op videos van andere vloggers? Zo ja, wat zeg je dan?
• Hebben je wel eens een online bericht gezien dat je kwetsend vond?
• Hoe zou je omgaan met negatieve reacties?
• Heb je zelf wel eens iets geplaatst waar je later spijt van kreeg?

Wat als je commercieel wordt benaderd?

De meeste succesvolle YouTubers hebben getekend bij multi channel network (MCN), een talentbureau voor online creators. In Nederland is het bekendste bureau Social 1nfluencers. Zij helpen jongeren bij het verbeteren van hun likeability, hun videokwaliteit en koppelen ze aan adverteerders.

Hoe ondersteun je je kind hierbij?

Als ouder kun je je kind ondersteunen bij dit alles. Bijvoorbeeld door ze te helpen om hun vaardigheden verder te ontwikkelen, hun profilering zorgvuldig te kiezen en om zich een weg te banen door de vele beschikbare informatie.

Praat met elkaar over online imago, de doelen die ze willen bereiken, de waarde van privacy en hun verantwoordelijkheid als maker. Wat laat je van jezelf zien aan de buitenwereld? En wat niet? Wie ben je, wat zijn je sterke kanten en waar sta je voor?

• Ondersteun je kind in zijn/haar ambitie
• Vertel wat verantwoord vloggen inhoudt en wat je moet doen om dat doel te bereiken
• Bekijk wat een kind op zijn of haar kanaal plaatst
• Help hem/haar bij zijn ambities, bijvoorbeeld door hem te wijzen op creatoracademy.youtube.com.
• Lees de brochure Jong Geleerd 2.0 – YouTube

Voor veel gebruikers is YouTube dé plek geworden voor vermaak en ontspanning. YouTube maakt ons 24 uur per dag deelgenoot van de uitdagingen die de wereld ons biedt. Niets is te gek en alles moet kunnen.

Wie zijn deze makers van het vermaak van de 21e eeuw? Hoe praat je met je kind over grensoverschrijdend gedrag op internet? En wat als je (kind) zelf pranks wil uithalen of nadoen?

Van grappen en grollen…

Naar treinsurfen en treiterfilmpjes

Maar soms worden dit soort filmpjes extremer omdat YouTubers elkaar proberen te overtreffen. Immers, als je beroemd wilt worden, moet je opvallen in de massa. Dan kies je voor pranks als het meeliften op het dak van een rijdende trein, met 300 kilometer per uur over de snelweg scheuren, springen op een trampoline die in de fik wordt gezet of voor het bewust uitschelden en discrimineren van mensen alleen om hun reactie te kunnen filmen.

Alles voor de likes?

In de meeste prankvideo’s wordt iemand beetgenomen of voor schut gezet. Voor de makers vaak heel grappig, maar wat als de tegenpartij het minder leuk vindt? Wanneer gaan grappen over in treiteren? Veel kinderen en jongeren realiseren zich onvoldoende wat de impact is van pesten en treiteren in de echte wereld, totdat ze hierover in gesprek gaan.

Geef zelf duidelijk aan wanneer je vindt dat een grens wordt overschreden en verwijs daarbij eventueel naar de wet en/of de richtlijnen van YouTube.

De vlogger als rolmodel voor kinderen

De drang om in de voetsporen van hun rolmodellen te treden maakt veel (jonge) kinderen blind voor gevaar.

Solange Jacobsen van Bureau Jeugd & Media zegt hierover: “Het massale gebruik van sociale media werkt imitatiegedrag en grensoverschrijding in de hand. Sociale media draaien om identiteitsvorming; views en likes verhogen je status. Die dynamiek daagt uit steeds een stapje verder te gaan. Je moet zelf grenzen stellen. En als er iets moeilijk is voor pubers, is dat het.”

Waarschuwen is dus onvoldoende. Blijf als opvoeder actief voorlichting geven, praat met de (pre)puber en probeer jezelf in de leefwereld van jongeren te verplaatsen.

Televisie lijkt hopeloos ouderwets, vergeleken met YouTube. Op YouTube ben jij de baas en bepaal jij wat je kijkt. Waarom zou je nog televisie kijken als je met één simpele zoekvraag urenlang video’s over het gewenste onderwerp kunt zien?

Maar hoe authentiek zijn de filmpjes van YouTubers, die in korte tijd een zeer persoonlijke band met hun volgers lijken op te bouwen? En welk effect heeft YouTube eigenlijk op zeer jonge kijkers?

Op YouTube ben jij de baas

Veel jonge mensen kijken vooral naar Netflix, uitzendinggemist.nl of YouTube. Je kunt kijken wanneer het jou uitkomt, en er is voor elk wat wils. YouTube is een rijk gevuld archief met videomateriaal uit de hele wereld.

Hoe authentiek zijn die filmpjes?

Veel vlogs en YouTube-video’s zien er minder gelikt uit dan professionele tv-producties, maar vaak zit er een heel productieteam achter. Net als televisie, grossiert YouTube in het neerzetten van een illusie. Het dicht bij jezelf houden, de directe aanspreekvorm en filmen vanuit de keuken of slaapkamer zijn bewuste strategieën om authentiek en bereikbaar over te komen.

Zo is StukTV meer dan drie jongens met een camera. “Wij zijn geen YouTubers, wij zijn programmamakers,” zeggen ze in een interview met NRC.next. Ze worden omringd door een team: een producer, een assistent-producer, een tourmanager, een fotograaf, een stagiair en iemand die drie dagen per week ‘specials’ produceert. Dat zijn video’s die ze in opdracht van adverteerders maken.

En hoe zit het met sluikreclame?

In populaire vlogs komen vaak mooie producten en merkartikelen voorbij. De vlogger is daar heel enthousiast over. En de (jonge) kijker wil dat product ook wel hebben. Uit onderzoek blijkt dat de helft van de kinderen van 10-12 jaar wel eens iets koopt wat ze gezien hebben in vlogs. En één op de zes doet dat zelfs heel vaak.

Vloggers en sluikreclame zijn voor veel jongeren de realiteit waarmee ze leven. De meesten hebben er geen enkele moeite mee. Sterker nog, het lijkt ze fantastisch om als YouTuber zoveel gratis producten te krijgen. Lastiger is dat kinderen deze branded content niet altijd herkennen als reclame. Soms gebruiken Youtubers de hashtag #sp of #spon, beide afkortingen voor ‘sponsored’, maar het wordt niet consequent gebruikt en veel kinderen weten niet wat het betekent.

Daar komt wel verandering in. Dankzij nieuwe regels, gebaseerd op de per 1 november 2020 gewijzigde Mediawet, mogen populaire vloggers hun kijkers niet meer aansporen producten te kopen. Ook mogen ze niet langer producten ‘overmatige aandacht’ geven.

Wanneer deze nieuwe regels precies ingaan is nog niet bekend. Ook moet nog op Europees niveau vastgelegd worden wie er precies onder vallen.

En peuters en kleuters die naar YouTube kijken?

YouTube is niet alleen een grote hit bij pubers, maar ook bij kleine kinderen. Welk effect heeft dat op deze jonge kijkertjes? Onderzoek hiernaar staat nog in de kinderschoenen, maar we weten dat het brein van een kind tussen 0 en 6 jaar zich vooral ontwikkelt op basis van real life ervaringen zoals aanraken, bewegen, ruiken, proeven, vallen, voelen en diepte zien.

Omdat een beeldscherm niet al deze zintuigen aanspreekt, heeft online televisie kijken op zich weinig meerwaarde voor een jong kind, behalve dan als amusement. De zorg zit ‘m vooral in de hoeveelheid tijd die kleine kinderen doorbrengen achter een scherm. Als dat ten koste gaat van hun ervaringen in de echte wereld, kan dat hun breinontwikkeling verstoren.

In dit dossier lees je meer over mediagebruik voor kinderen van 0 tot 6 jaar.