Kinderen van nu groeien op in een wereld vol media. Met veel plezier kijken, communiceren, spelen en leren ze met media. We zien graag dat media ten dienste staan van kinderen en niet andersom. De zogeheten maker movement draagt hieraan bij door kinderen zelf media te laten maken.
Media begrijpen door media te maken
Een mooie manier om kinderen te leren over mediawijsheid is door ze zelf media te laten maken. Als kinderen daarin goed worden begeleid op school, thuis of bijvoorbeeld in de bibliotheek, leren ze een schat aan mediawijsheidcompetenties die ze goed kunnen gebruiken voor later.
Nieuwe voorwerpen, nieuwe vormen van media maken
Digitale media worden steeds vaker verwerkt in voorwerpen. Dat noemt men ook wel ‘internet of things’. Denk aan een ‘Hello Barbie’ waarmee je een gesprek kan voeren, nieuwe jeans waarvan je de retailgeschiedenis kan volgen of een polsbandje waarmee je je sportprestaties kan aflezen (zie ook het dossier Quantified self) – allemaal voorbeelden van fysieke voorwerpen waar media deel van uitmaken. Bij deze voorwerpen zijn media opgenomen in de functie. Het concept van het begrijpen van media door media zelf te maken, wordt hierdoor verbreed.
Net als bij andere talen moeten kinderen eerst leren om er mee te kunnen lezen en schrijven voordat ze er creatief mee kunnen werken. En dat is precies wat de maker movement biedt: het leert kinderen de taal van media en techniek te hanteren om vorm te geven aan hun ideeën, verbeelding en verhalen.
Wat is de maker movement?
De maker movement is een beweging van digitale doe-het-zelvers. Het zijn onafhankelijke uitvinders, ontwerpers en knutselaars van jong en oud die producten bedenken en maken, precies zoals zij zelf willen. Zij zetten zich af tegen het produceren van standaardproducten door het digitale doe-het-zelven centraal te stellen. Makers koppelen hun creativiteit aan technologie door eigen producten te maken met bijvoorbeeld 3D-printers.
De drempel om zelf dingen te maken wordt steeds lager, want kennis kan eenvoudig worden gedeeld via internet en ook moderne technologieën zijn goedkoper, en dus toegankelijker geworden.
Maakonderwijs
Het is belangrijk dat kinderen allerlei vaardigheden meekrijgen die horen bij de 21ste eeuw: van oplossingsgericht denken tot ondernemen en samenwerken. Het maakonderwijs richt zich specifiek op het aanleren van creatieve en technische vaardigheden. Het stimuleert het kind zijn of haar talenten op dit gebied te ontplooien en helpt zo een nieuwe generatie kritische makers en ontwerpers op te leiden. Door iets te maken leer je problemen oplossen, de wereld beter begrijpen én deze te beïnvloeden.
FabLabs: creatieve werkplaatsen
FabLabs zijn openbare digitale werkplaatsen waar kinderen en volwassenen met interesse in wetenschap en techniek samenkomen. Deze werkplaatsen bieden toegang tot moderne apparaten, zoals 3D-printers en lasersnijders, waarmee gebruikers hun ideeën omzetten tot een product.
Er zijn in 2023 zo’n 90 FabLabs door heel Nederland te vinden, voornamelijk in Bibliotheken. FabLabs delen hun kennis met elkaar om op deze wijze innovatie te stimuleren. Voorbeelden hiervan zijn FabLab Zeeland en FryskLab. FryskLab is ondergebracht in een voormalige bibliobus en het eerste officiële mobiele bibliotheek-FabLab in Europa. Er wordt onderzocht hoe de inzet van een mobiel FabLab binnen de onderwijssituatie bijdraagt aan de creatieve, technische en ondernemende vaardigheden van kinderen en jongeren.
Zelf maken? Zo begin je!
Er zijn verschillende initiatieven en lespakketten verkrijgbaar op het gebied van maakonderwijs en de maker movement:
- Lesmateriaal van Maker Education Nederland voor het po
- Maakonderwijs; Aan de slag met technologie van de toekomst – Basismateriaal voor het po
- FabSchool – Naschoolse activiteitenprogramma van de Waag Society
- Het themaboek ‘Maak het nou!’ van Praxisbulletin voor het po
- Kunst-/techniek workshops van maX Music
- Idee Puree – De web-serie van Schooltv over creatief denken
- Kleinkunstig – Creatieve workshops voor het voortgezet onderwijs
Activiteiten rondom maakonderwijs en maker movement
Maakonderwijs kan helpen om kinderen de juiste vaardigheden bij te brengen in een wereld die bol staat van technologie. Daarom organiseerde Platform Maker Education (FabKlas, Frysklab en Waag Society) i.s.m. Netwerk Mediawijsheid van 23 t/m 28 mei 2017 de campagne ‘ABC van het Maken’ voor meer maakonderwijs in Nederland. Bekijk hier de film die tijdens de campagne is gemaakt.
Waag Society is zeer actief op het gebied van maken. Waag zet binnen Amsterdam Maakplaats 021 haar kennis en ervaring in om maker spaces in de OBA-vestigingen in de wijken in te richten, traint OBA-medewerkers in maakonderwijs en digitale fabricage (Librarian Maker Camp) en biedt programma en activiteiten in de vestigingen aan. Met als ultiem doel: ieder kind de kans geven uitvinder te worden..
Veel bibliotheken leveren een bijdrage aan het vergroten van die creatieve en technische 21e eeuwse vaardigheden van kinderen. Dat kan via het onderwijs maar ook in de Bibliotheek zelf. Veel bibliotheken hebben al een makers- of FabLab waar kinderen aan de slag kunnen om zelf media maken. De pijler Werkplaats van de visie Mediawijsheid van de Koninklijke Bibliotheek (KB) is sterk in ontwikkeling. Zo startte de KB in samenwerking met Rijnbrink en Biblioservice Fryslân in 2017 met een aantal pilots in het onderwijs.
Meer weten?
- De maker movement en andere trends in digitale marketing
- Kinderen groeien op tot ‘kritische burgers’ als we ze trainen in ‘langzame’ aandacht
- Een goed begin DIY en de maker movement
- Platform Maker Education
- Maker Education in Nederland
- Waar kan je een Fablab vinden?
- Maakonderwijs – Aan de slag met technologie van de toekomst!
- Cubiss publiceerde verschillende verhalen over maakonderwijs
- Waag bracht zes papers uit waarin gereflecteerd wordt op de ontwikkeling van maakonderwijs in Nederland
Wil je meer informatie over de maker movement en maakonderwijs, dan helpen deze organisaties je op weg.
