Lesmateriaal

Basisonderwijs

• Mediawegwijs biedt een leerlijn over mediawijsheid en digitale geletterdheid om leerlingen voor te bereiden op de digitale samenleving. De lessen worden verzorgd door hun eigen vakdocenten
• De leerlijn Digitale Geletterdheid van Digiwijzer leert leerlingen uit groep 3 t/m 8 over mediawijsheid, informatievaardigheden, computational thinking en ICT-basisvaardigheden
• Nationaal Media Paspoort – Doorlopende leerlijn mediawijsheid voor groep 1 t/m 8
• Leerlijn programmeren – Laagdrempelige en brede basis om te starten met programmeren in het basisonderwijs
• Eigenwijs…? Mediawijs…! (4-12 jaar) maakt onderdeel uit van de doorlopende leerlijn mediawijsheid die Cubiss heeft ontwikkeld. In deze brochure worden praktische tips en voorbeelden gegeven om mediawijsheid te implementeren in het primair onderwijs
• De leerlijn Creatieve Code (bovenbouw po) leert leerlingen programmeren, vanuit een culturele invalshoek. Deze leerlijn creatief programmeren maakt leerlingen bewust van de code waaruit de digitale wereld is opgebouwd
• Mediaspoor – Doorlopende leerlijn voor groep 1 t/m 8 met de focus op informatievaardigheden. De lesmodules kun je gratis downloaden of online gebruiken op het digibord
• De Jenaplanschool ‘De Lanteerne’ in Nijmegen heeft een leerlijn basisvaardigheden ict voor groep 1 t/m 8 samengesteld
• De leerlijn digitale geletterdheid van sCoolEdu (Vlaanderen) ondersteunt de ontwikkeling van digitale vaardigheden en online attitudes bij kinderen vanuit een sociale en inclusieve insteek
• Teach2Code biedt gratis lesmateriaal aan voor het primair onderwijs, met als doel leerlingen spelenderwijs 21e eeuwse vaardigheden te laten ontwikkelen
• Op de website van FutureNL vind je een overzicht van diverse lesmaterialen van verschillende aanbieders. De materialen zijn gesorteerd op geschiktheid voor groep 1 t/m 8, binnen vier domeinen: computational thinking, mediawijsheid, ICT-basisvaardigheden en informatievaardigheden
• Basicly ontwikkelde een doorlopende leerlijn voor de vier vaardigheden digitale geletterdheid, gebaseerd op de aanbodsdoelen van het SLO
• Edux geeft vijf tips voor een mediawijze klas

Voortgezet onderwijs

• Levenswijs Mediawijs (12-18 jaar) maakt onderdeel uit van de doorlopende leerlijn mediawijsheid die Cubiss heeft ontwikkeld. Vol met praktische tips, voorbeelden en weetjes om mediawijsheid te implementeren in het vo.
• De leerlijn Creatieve Code (bovenbouw po) leert leerlingen programmeren, vanuit een culturele invalshoek. Deze leerlijn creatief programmeren maakt leerlingen bewust van de code waaruit de digitale wereld is opgebouwd
• De leerlijn digitale geletterdheid van sCoolEdu (Vlaanderen) ondersteunt de ontwikkeling van digitale vaardigheden en online attitudes bij kinderen vanuit een sociale en inclusieve insteek
• Basicly ontwikkelde een doorlopende leerlijn voor de vier vaardigheden digitale geletterdheid, gebaseerd op de aanbodsdoelen van het SLO

Mbo

• Leven lang Mediawijs (18-23 jaar) maakt onderdeel uit van de doorlopende leerlijn mediawijsheid die Cubiss heeft ontwikkeld. Tips en voorbeelden om mediawijsheid te implementeren in het mbo

Overig

• Samen wijs met media (0-4 jaar) maakt onderdeel uit van de doorlopende leerlijn mediawijsheid die Cubiss heeft ontwikkeld. Een hulpmiddel voor directie, managers van kinderopvangorganisaties én pedagogisch medewerkers
• Aandacht voor de media voor en door de leerkracht maakt onderdeel uit van de doorlopende leerlijn mediawijsheid die Cubiss heeft ontwikkeld. Over mediawijsheid op de pabo, met inspiratie voor pabo-studenten
• Beeld & Geluid Hilversum biedt ook actuele en interactieve Mediaworkshop aan (tegen betaling) voor allerhande leerlagen. Kijk voor een overzicht op deze pagina

• Sardes biedt gratis voorbeelden waarbij thema’s zijn gekoppeld aan handige sites, apps, boeken en televisieprogramma’s. Ook geven zij tips in mediaopvoeding
• De Gezonde Kinderopvang geeft tips voor de kinderopvang hoe je aandacht kan besteden aan mediaopvoeding
• Whitepaper iPads op de BSO – Hoe maak je jonge kinderen mediawijs met de iPad?
• Samen wijs met media – Hoe om te gaan met media voor de allerkleinsten?
• Kleuteruniversiteit maakt, in samenwerking met uitgevers van kinderboeken, digitale thematische projecten voor (kleuter)leerkrachten op basis van (prenten)boeken
• Greenscreenbox biedt creatiekaarten waarmee kinderen op de BSO of gastouderopvang zelfstandig aan de slag kunnen met het maken van video’s met behulp van een greenscreen

• Kwink biedt lesmateriaal met een focus op burgerschapsonderwijs met aandacht voor 21e eeuwse vaardigheden zoals mediawijsheid, voor onder-, boven- en middenbouw
• Greenscreenbox laat leerlingen creativiteit en digitale vaardigheden combineren in het maken van video’s met een greenscreen. Breng geschiedenis tot leven, verfilm gelezen boeken of gebruik het als moderne werkvorm in je taalles

Onderbouw

• Meester Dennis staat voor het ontwikkelen van bruikbare, laagdrempelige en mooi vormgegeven digibordtools en applicaties
• Lab out of the Box-leskist – Kant-en-klare lessen over digitale geletterdheid. Met het (digitale)speelgoed, tablets, boekjes en opdrachten organiseer je verschillende media-activiteiten voor kinderen van groep 1 t/m 3
• Het mediaspel – Leerlingen ontdekken elkaars mediagewoontes. Wie kent de grappigste reclames? Wie besteedt de meeste tijd aan games of aan sociale media? Het mediaspel is een echt dobbelspel, de kaarten zijn niet digitaal
• SchoolTV – In de SchoolTV beeldbank staan diverse video’s over mediawijsheid
• Schoolstudio – Creatieve workshops film maken, mediawijsheid en 21ste eeuwse vaardigheden
• Avonturen in het donker – Hoe laat je leerlingen uit groep 3 en 4 spelenderwijs ontdekken wat er allemaal bij een film maken komt kijken? Hoe kijk je een film en bespreek je de beelden met je leerlingen?
• FutureNL – De leermiddelenbank van Stichting FutureNL biedt overzicht in het lesaanbod op gebied van digitale vaardigheid. Vind lessen op basis van thema’s, vakken of werkvormen.
• Faqta biedt een aanpak voor wereldoriëntatie voor het basisonderwijs, onder meer gericht op digitale geletterdheid en 21e eeuwse vaardigheden
• Basicly – Helpt leraren om aan de slag te gaan met digitale geletterdheid met gratis lesmateriaal over computational thinking, ICT-basisvaardigheden en mediawijsheid
• Gratis Geld Bestaat Niet is een lesprogramma over gratis spelen, winkelen, geld en reclame in virtuele werelden en op sociale media. De lessen zijn beschikbaar in twee versies: voor middenbouw van het po en de eerste twee klassen van het vo

Bovenbouw

• Wijs met media omgaan – Gratis digitaal lespakket over thema’s zoals sociale media, hacken, nepnieuws en auteursrecht. Ontwikkeld door de Federatie Auteursrechtbelangen in samenwerking met Podium, bureau voor educatieve communicatie.
• In ‘Wijs man!‘ gaan de BiebBoys aan de slag met nepnieuws, privacy, nare berichtjes en gezondheid. Een lespakket met video-aflevering en een quiz
• Media Makkers – Lesmateriaal over het thema media en reclame. Leerlingen leren vaardigheden om de media en de commerciële omgeving beter te kunnen interpreteren
•  Wereld & Taal – met deze digitale methode gaan leerlingen aan de slag met wereldwijde actualiteiten en taal.  Daarnaast worden de lessen gekoppeld aan verschillende mediacompetenties
• Mediabegrip.nl – Online lesmethode voor mediawijsheid (bovenbouw po + klas 1 en 2 vo)
• Medialessen – Verzamelplaats van lessen over media en mediawijsheid
• NieuwsMakers – Gratis lespakket waarmee leerlingen zelf nieuws leren maken en publiceren
• maX Music – creatieve workshops over het bewerken van media en het herkennen van echt en ‘gekleurd’
• Diploma Veilig Internet (DVI) – Lespakket voor de groepen 5 tot en met 8 over veilig internetgebruik
• MOOC Programmeren – De TU Delft heeft een MOOC ontwikkeld waarbij kinderen spelenderwijs leren programmeren
• Schoolstudio – Creatieve workshops film maken, mediawijsheid en 21ste eeuwse vaardigheden
• Films maken met de klas – Hoe maak je een filmpje en waar moet je allemaal aan denken? (groep 3 t/m 8)
• Avonturen in het donker – Hoe laat je leerlingen spelenderwijs ontdekken wat er allemaal bij een film maken komt kijken? Hoe kijk je een film en bespreek je de beelden met je leerlingen? Voor de groepen 5 tot en met 8
• Help! Een robot! – Patsboem! heeft in samenwerking met Mirjam Verloop een les  gemaakt waarin kinderen nadenken over een toekomst met robots. Zie ook de doorlopende leerlijnen voor geschikt lesmateriaal in de onder- en bovenbouw
• Online Masters – Online lesprogramma voor de bovenbouw, over de thema’s: de digitale wereld, creatief en vaardig online, veilig online en bewust online. Verschillende ‘masters’ uit het vak nemen de leerlingen aan de hand van video’s mee in hun wereld
• FutureNL – De leermiddelenbank van Stichting FutureNL biedt overzicht in het lesaanbod op gebied van digitale vaardigheid. Vind lessen op basis van thema’s, vakken of werkvormen. Doe bijvoorbeeld de Digi-doener, een wekelijkse nieuwe les voor groep 6 t/m 8 en de brugklas van het voortgezet onderwijs met digitale doe-dingen.
• Faqta biedt een aanpak voor wereldoriëntatie voor het basisonderwijs, onder meer gericht op digitale geletterdheid en 21e eeuwse vaardigheden
• Gratis Geld Bestaat Niet is een lesprogramma over gratis spelen, winkelen, geld en reclame in virtuele werelden en op sociale media. De lessen zijn beschikbaar in twee versies: voor middenbouw van het po en de eerste twee klassen van het vo
• Basicly – Helpt leraren in het po en vo om aan de slag te gaan met digitale geletterdheid, met o.m. gratis lesmateriaal over computational thinking, informatievaardigheden en mediawijsheid
• Met Databaas 2.0 gaan kinderen aan de slag met online privacy, op school of in de bibliotheek
• De Nationale AI Cursus Junior bereidt kinderen voor op de digitale wereld van de toekomst
• Op de onderwijspagina van HUMAN staat lesmateriaal over o.a. nepnieuws, cyberpesten en privacy
• Het lespakket Split the Risk! besteedt naast verkeersveiligheid ook aandacht aan afleiding op de weg (bijvoorbeeld appen op de fiets) en de gevolgen hiervan
• NTR biedt, in samenwerking met Hackshield, een interactieve schoolplaat over online veiligheid aan. Deze bevat behalve informatieve video’s ook allerlei opdrachten voor leerlingen uit groep 7 en 8
• De cabaretvoorstelling over digitale kinderrechten #Viral is mede-ontwikkeld door Stichting Digital Child Rights en is geschikt voor de bovenbouw in het basisonderwijs en de onderbouw in het voortgezet onderwijs
• Met Blits Mediawijsheid leren kinderen hoe ze op een veilige en verantwoorde manier kunnen omgaan met sociale media. Daarvoor werken ze met realistische voorbeelden die ze daadwerkelijk online kunnen tegenkomen. Dat maakt de vertaalslag naar de echte wereld een stuk makkelijker
• De Internethelden van Bureau Jeugd & Media omvat veel onderwerpen die onder online veiligheid en digitaal burgerschap vallen. De speciale leerlijn ingericht voor het VSO is ook geschikt voor groep 7/8 van de basisschool

• Beeld & Geluid biedt via het platform LessonUp lessen aan over uiteenlopende onderwerpen als journalistiek, desinformatie, pluriformiteit, framing en meer. Kijk voor een overzicht van al het materiaal op deze pagina
• De interactieve video’s van Act or React (Netwerk Mediawijsheid, Nationale Wetenschapsagenda) helpen meer bewustzijn te creëren voor de impact van gedrag online en prosociaal gedrag te stimuleren
• Mediawegwijs biedt een lessenreeks over mediawijsheid en digitale geletterdheid om leerlingen voor te bereiden op de digitale samenleving. De lessen worden verzorgd door hun eigen vakdocenten
• De Europese Commissie biedt een toolkit voor het herkennen en bestrijden van desinformatie. Met deze toolkit kunnen docenten in het voortgezet onderwijs hun leerlingen helpen om bij het surfen feit van fictie te onderscheiden
• Het lespakket TekkieWijzer laat leerlingen kennismaken met de nieuwste tech-profielen, -banen, en -opleidingen. Ze ontdekken welk tech-profiel het best bij ze past en denken na over de rol die technologie in ons leven speelt
• Mediabegrip.nl – Online lesmethode voor mediawijsheid (onderbouw)
• It’s up to you – Interactieve film die leerlingen bewust maakt van hun rol bij cyberpesten
• Medialogica in de klas – Reeks filmpjes om met leerlingen in discussie te gaan over mediawijsheid en (de werking van) media
• De creatieve videoworkshops van TMI.academy worden begeleid door studenten journalistiek. Leerlingen maken zelf een nepnieuwsvideo en leren over o.a. framing en propaganda
• De Digi-doener, van FutureNL, is een wekelijkse nieuwe les voor groep 6 t/m 8 en de brugklas van het voortgezet onderwijs met digitale doe-dingen
• Nieuws in de klas – Helpt docenten om nieuwsmedia in hun lesprogramma te verwerken
• Medialessen – Verzamelplaats van lessen over media
• NieuwsMakers – Gratis lespakket waarmee leerlingen zelf nieuws leren maken en publiceren
• Like – interactieve theatervoorstelling over pesten, groepsdruk, buitengesloten worden en de invloed die sociale media hierop heeft
• maX Music – Creatieve workshops over het bewerken van media en het herkennen van echt en ‘gekleurd’
• Verkiezingen in het nieuws – Gratis lesbundel waarin leerlingen zich aan de hand van het nieuws verdiepen in de verkiezingen, de actuele politiek en leren zij kritisch kijken naar berichtgeving
• Nationaal Media Paspoort – Gratis programma bestaande uit 7 lessen/activiteiten rondom mediawijsheid voor onderbouw en bovenbouw
• Digitale leerlijn basisvaardigheden – De Christelijke Scholengemeenschap Veenendaal heeft deze leerlijn voor brugklassers gemaakt
• Close Call – Een interactieve muziekvoorstelling in de klas, die leerlingen aan de hand van een app de macht van de smartphone laat voelen
• Online Masters – Online lesprogramma voor de onderbouw, over de thema’s: de digitale wereld, creatief en vaardig online, veilig online en bewust online. Verschillende ‘masters’ uit het vak nemen de leerlingen aan de hand van video’s mee in hun wereld
• Gratis Geld Bestaat Niet is een lesprogramma over gratis spelen, winkelen, geld en reclame in virtuele werelden en op sociale media. De lessen zijn beschikbaar in twee versies: voor middenbouw van het po en de eerste twee klassen van het vo
• Bibliotheek voor digitale geletterdheid – Facebook biedt achttien lessen waarin jongeren leren over onder andere privacy, jezelf online presenteren, het herkennen van misinformatie en cybersecurity
• Basicly – Helpt leraren om aan de slag te gaan met digitale geletterdheid met gratis lesmateriaal over computational thinking, informatievaardigheden en mediawijsheid
• Doe je digiding – Jongeren en de digitale overheid Online lesprogramma van Stichting Digisterker om jongeren op het (v)mbo digitale vaardigheden bij te brengen voor overheidsregelingen
• Kleinkunstig – Creatieve workshops op het voortgezet onderwijs, onder andere over programmeren en mediawijsheid
• Met Databaas 2.0 gaan kinderen aan de slag met online privacy, op school of in de bibliotheek
• De Nationale AI Cursus Junior bereidt kinderen voor op de digitale wereld van de toekomst
• Het lespakket Kritisch Online van Codename Future gaat in op online gedrag, verantwoordelijkheid en digitale weerbaarheid
• Ga met je klas in gesprek over actuele media-onderwerpen aan de hand van MediaQuesties, een initiatief van Cubiss
• Ga aan de hand van het lesmateriaal van HUMAN in gesprek over thema’s als sexting, mediahypes, online identiteit en nepnieuws
• Met het lespakket Split the Risk! leren leerlingen met behulp van experimenten en filmpjes over verkeersveiligheid en risicovol gedrag op de weg
• De Internethelden van Bureau Jeugd & Media omvat veel onderwerpen die onder online veiligheid en digitaal burgerschap vallen, zoals phishing, veilige wachtwoorden en nog veel meer. Gemaakt voor scholen én ouders.
• SWIPE – Dit project van Next Nature bestaat uit een gratis te downloaden interactieve typografische smartphone app en bijpassend kaartspel. SWIPE daagt jongeren uit om na te denken over de impact van de smartphone op hun leven
• Het gratis lespakket #ontduikdefuik van Young Impact & JOGG leert jongeren om kritisch te kijken naar de commerciële motieven achter online content en de impact hiervan op hun keuzes en leefstijl. Daarnaast komt ook gezond online gedrag aan bod

Ook in het mbo heeft het thema mediawijsheid inmiddels prioriteit gekregen:

• MBO Mediawijs helpt docenten om aandacht te besteden aan de impact van desinformatie op de beroepspraktijk in de zorg, het onderwijs en media
• Het Practoraat Mediawijsheid biedt specifieke lessen mediawijsheid voor het mbo
• Nationaal Media Paspoort – Gratis programma bestaande uit 7 lessen/activiteiten rondom mediawijsheid voor het vmbo en mbo
• In hoeverre zijn de media een betrouwbare gids? Medialogica in de klas brengt het gesprek hierover op gang
• Lesmodule Echt Nep – Digitale lessen van Codename Future met de focus op nepnieuws, waarin kritische denkvaardigheden en mediawijsheid centraal staan.
• Doe je digiding – Jongeren en de digitale overheid Online lesprogramma van Stichting Digisterker om jongeren op het (v)mbo digitale vaardigheden bij te brengen voor overheidsregelingen
• HUMAN biedt lesmateriaal over onderwerpen als mediahypes, veiligheid, nepnieuws en sexting
• Doe je digiding – Jongeren en de digitale overheid Online lesprogramma van Stichting Digisterker om jongeren op het (v)mbo digitale vaardigheden bij te brengen voor overheidsregelingen
• De Internethelden van Bureau Jeugd & Media omvat veel onderwerpen die onder online veiligheid en digitaal burgerschap vallen, zoals phishing, veilige wachtwoorden en nog veel meer. De lessen zijn vrij toegankelijk en goed te combineren met ander lesmateriaal

• Wikiwijs Desinformatie biedt lesmateriaal voor docenten en studenten lerarenopleidingen om in gesprek te gaan over desinformatie
• In hoeverre zijn de media een betrouwbare gids? Medialogica in de klas brengt het gesprek hierover op gang

• Mediawegwijs biedt lessen voor het speciaal basisonderwijs over mediawijsheid en digitale geletterdheid, om leerlingen voor te bereiden op de digitale samenleving. De lessen worden verzorgd door hun eigen vakdocenten
• Slim, Verstandig en Handig met Media heeft als doel de leerlingen bewust te maken van hun mediagebruik
• Schoolstudio – Creatieve workshops film maken, mediawijsheid en 21ste eeuwse vaardigheden
• Speel met je klas of groep de Media Wiz Quiz en praat over wat je wel en niet kan doen op sociale media. De bijbehorende spelkaarten zijn hier te downloaden. De Quiz is bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw van het speciaal onderwijs of in de onderbouw van het voortgezet speciaal onderwijs
• Gewoon mediawijzer biedt leraren en begeleiders in het so/vso handvatten in de vorm van een leerlijn en gesprekskaarten
• Op Wikiwijs kun je zoeken naar lesmateriaal over digitale geletterdheid voor het (v)so
• De Internethelden van Bureau Jeugd & Media omvat veel onderwerpen die onder online veiligheid en digitaal burgerschap vallen. De speciale leerlijn ingericht voor het VSO behandelt onder andere privacy, online omgangsvormen en internetoplichting

De meeste lessen behandelen digitaal pesten als onderdeel van een compleet lespakket mediawijsheid. Zie hierboven. Kijk voor praktische tips ook in het dossier Online pesten en het dossier Online omgangsvormen.

Dit zijn enkele ‘losse’ lespakketten en -ideeën:

• Met het lesprogramma Communicatie is Alles leren groepen 7 en 8 (po) en de 1e klas (vo) de basisvaardigheden van persoonlijke communicatie. Met o.a. lessen over smartphones en sociale media
• De les WhatsHappy daagt leerlingen (bovenbouw po en onderbouw vo) uit om afspraken te maken over online omgangsvormen. WhatsHappy is onderdeel van het Handboek Digitale Geletterdheid van Kennisnet
• Met les Instagrap wordt gedrag op Instagram bespreekbaar gemaakt voor de bovenbouw van het po en de onderbouw van het vo
• Met de aflevering Medialogica in de klas, in de ban van de bultrug kunnen leerlingen in het voortgezet onderwijs in discussie over hoe sociale media invloed hebben op de manier waarop mensen oordelen
• Stop pesten nu – lestips om pesten bespreekbaar te maken
• It’s up to you – Interactieve film die leerlingen bewust maakt van hun rol bij cyberpesten
• Ook de film Spijt! gaat over pesten, ze werd bekroond tot beste Europese jeugdfilm
• Met de interactieve toneelvoorstelling iSocial worden jongeren uitgedaagd om na te denken over onderwerpen als cyberpesten, vriendschap, identiteit en grenzen stellen
• Het lespakket Kritisch Online van Codename Future gaat in op online gedrag, verantwoordelijkheid en digitale weerbaarheid
• Met Gemeen spel van onderwijsproject Beeldkraken kunnen leerlingen aan de hand van verschillende opdrachten met elkaar in gesprek gaan over cyberpesten en sociale media
• De lespakketten ‘Met aardig doen kom je verder‘ (VO) en ‘Aardig doen helpt‘ (VSO of groep 7/8 PO) van het mediawijsheidprogramma de Internethelden van Bureau Jeugd & Media behandelen onderwerpen als pesten en online vriendschappen

Kijk voor lesmateriaal om kinderen te leren programmeren in ons dossier programmeren.

Er bestaat een aantal leuke lesprogramma’s omtrent informatievaardigheden en nieuws. De bekendste zijn:

• In de serious game Breaking News van Nieuws in de Klas ontdek je of er een echte journalist in je schuilt.
• SMILES is een mediawijsheidsproject dat jongeren helpt om weerbaarder te worden tegen desinformatie. Bekijk de digitale toolkit met training modules en een handboek voor trainers
• De Europese Commissie biedt een toolkit voor het herkennen en bestrijden van desinformatie. Met deze toolkit kunnen docenten in het voortgezet onderwijs hun leerlingen helpen om bij het surfen feit van fictie te onderscheiden
• #welovesociety verzorgt voorlichtingen voor po, vo en mbo rondom eigen mediagebruik, sociale media en nepnieuws. Na de voorlichting wordt er lesmateriaal opgestuurd om op langere termijn aan de slag te gaan met deze thema’s
• Met het lespakket persvrijheid en media van Samsam kun je met leerlingen uit groep 5 t/m 8 in gesprek over hun eigen mediagebruik en het belang van persvrijheid
• De Jeugdkrakercompetitie is voor leerlingen in groep 7 en 8 van de basisschool
• In hoeverre zijn de media een betrouwbare gids? Medialogica in de klas brengt het gesprek hierover op gang in het vo, mbo en hbo
• Voor leerlingen in de hoogste klassen van het vwo bestaat de online cursus Bronnenwijzer. Hiermee leren ze hoe ze gratis gebruik kunnen maken van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek voor hun profielwerkstuk
• De frisse blik biedt verschillende (film)projecten waarmee leerlingen o.a. leren om begrijpend en kritisch te kijken naar het nieuws en non-fictie media
• Nieuws in de klas biedt een lesbundel Verkiezingen in het nieuws voor het vo. Aan de hand van het nieuws verdiepen leerlingen zich in de verkiezingen, de actuele politiek en leren zij kritisch kijken naar berichtgeving
• Deze checklist van Nieuws in de klas helpt verder bij het beoordelen en waarderen van berichtgeving
• Met het pakket Nieuwsmakers van Nieuws in de klas maken leerlingen (bovenbouw po en onderbouw vo) zelf nieuws en publiceren het op hun eigen online medium. Ook leren ze kritisch te kijken naar nieuwsmedia en bronnen
• Nieuws in de klas biedt ook lesmateriaal voor het vo dat de journalistieke werkwijze gebruikt om leerlingen weerbaar te maken tegen nepnieuws en desinformatie
• Mediaspoor is een doorlopende leerlijn voor groep 1 t/m groep 8 in het basisonderwijs met de focus op informatievaardigheden. De lesmodules kun je gratis downloaden of online gebruiken op het digibord
• Blits studievaardigheden is een doorgaande leerlijn voor groep 5 t/m 8 in het basisonderwijs. Kinderen leren hoe zij verschillende informatiebronnen lezen, begrijpen en verwerken, waaronder internet
• In het lesprogramma De Baas Op Internet leren kinderen tussen de 10 en 14 jaar over de belangrijkste spelers op het web, wat data zijn, hoe Snapchat werkt en wat een cookie is
• Handig voor leerkrachten: deze website met praktische tools en tips over informatievaardigheden in het po
• Nieuwsbegrip biedt een extra les over nieuwswijsheid voor vier verschillende niveau’s
• De creatieve videoworkshops van TMI.academy worden begeleid door studenten journalistiek. Leerlingen maken zelf een nepnieuwsvideo en leren over o.a. framing, bronnen checken en propaganda
• Met Channel 6 News van Stichting F6 leren leerlingen van het (v)mbo nepnieuws duiden en herkennen en zelf korte nieuwsreportages maken. Dit is onderdeel van de Politieke Burgerschap 3 Daagse
• FutureNL biedt het lespakket Find It!. Leerlingen in groep 6, 7 en 8 maken hun eigen werkstuk en leren informatie zoeken, vinden, beoordelen en verwerken
• Lesmodule Echt Nep – Digitale lessen van Codename Future met de focus op nepnieuws, waarin kritische denkvaardigheden en mediawijsheid centraal staan
• MaxMusic biedt de Nepnieuws Workshop voor het voortgezet onderwijs. Jongeren leren nepnieuws begrijpen door zelf nieuwsitems te maken met een ‘gekleurde bril’ op
• De methode Zoek het uit! voor leerjaar 3, 4 en 5 (havo/vwo) laat leerlingen aan de slag gaan met journalistieke vaardigheden die nodig zijn voor een werkstuk, onderzoek, betoog of debat
• Bekijk tijdens de les Medialogica in de klas van HUMAN en Schooltv, een serie over de invloed van de media
• Het lespakket Ooggetuigen combineert de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog met mediawijsheid en informatievaardigheden. In vijf lessen gaan leerlingen (bovenbouw po en onderbouw vo) aan de slag met beeldbronnen
• Met Framing in het nieuws van Nieuws in de klas leren leerlingen (po en vo) aan de hand van opdrachten over het gebruik van framing
• Greenscreenbox biedt verschillende lespakketten die kinderen informatievaardigheden aanleren door ze video’s te laten maken met een greenscreen. Met Niets is wat het lijkt en Super Fake Safari ervaren kinderen zelf hoe makkelijk het is om media te maken die niet echt zijn. Met Wij zijn Wereldreizigers leren leerlingen hoe ze op een goede manier informatie kunnen vinden en verwerken
• De lespakketten ‘Val niet voor vals‘ (VO) en ‘Pas op voor nep‘ (VSO of groep 7/8 PO) van het mediawijsheidprogramma de Internethelden van Bureau Jeugd & Media behandelen onderwerpen als nepnieuws, chatbots en influencer reclame

Bekijk ook het dossier Nepnieuws en het dossier Informatievaardigheden.

Mag je een filmpje van internet gebruiken voor je spreekbeurt? Of zomaar een foto van je vrienden op Instagram plaatsen? Wat zijn de do’s & don’ts op het gebied van auteursrechten?

• Lesbrief Nieuwsbegrip – Lessen over auteursrecht
• Website auteursrecht.nl – Bevat onder andere een animated infographic over auteursrecht, geschikt voor jongeren
• Website thecontentmap.nl – Biedt een overzicht van legaal en eerlijk betaald digitaal aanbod

Kijk voor meer tips in ons dossier Auteursrechten.

Smartphones in de klas zijn voor veel docenten een ergernis. Maar je kunt ze ook op een positieve manier inzetten, bijvoorbeeld voor natuuronderwijs. Het boek Met je smartphone het bos in staat boordevol lesideeën.

Aan scholen wordt een zogenaamde ‘inspiratiebox’ beschikbaar gesteld, met daarin o.a. voldoende smartphones voor de hele klas.

Op het gebied van beeldgeletterdheid is divers lesmateriaal beschikbaar:

• Online workshop beeldgeletterdheid van Kennisnet – Hoe kun je als leraar goed met leerlingen over beeldgeletterdheid in gesprek gaan?
• Lespakket Leren met Beelden  – Pakket van Mediawijs dat onderwijsprofessionals handvatten geeft om concreet met beelden en beeldtaal aan de slag te gaan
• Lesbundel Cartoons in het nieuws  – Pakket van Nieuws in de Klas voor het voortgezet onderwijs
• Mediawegwijzer: Beelden lezen en schrijven van Mediawijs- daagt onderwijsprofessionals uit om beelden van foto’s, films, cartoons, schilderijen centraal te stellen in hun les
• Beelden in het nieuws – Educatief lespakket van Mediawijs voor leraren in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs
• Archiefbeelden Anders Bekeken van Mediawijs – Hoe ga je aan de slag met beeldfragmenten in de klas?
• Visual Thinking Strategies met recente nieuwsbeelden – Elke week zet de New York Times een intrigerende nieuwsfoto online om in de klas te bespreken. Vragen om het gesprek te begeleiden wordt bijgeleverd. Een week later volgt het antwoord wat er in beeld gebeurde
• Horror in de klas: Maak kinderen beeldgeletterd – Opdracht van Mediawijs voor kinderen rondom de korte film ‘Lovefield’
• Beeldkraken – Onderwijsproject dat jongeren kritisch laat kijken naar de vele beelden waarmee ze dagelijks overspoeld worden. Geschikt voor bovenbouw po tot bovenbouw vo
• Educatieve filmprojecten – Eye Filmmuseum biedt gastlessen en digitaal lesmateriaal (op maat) voor het primair onderwijs
• De educatieve serie Wat kijk je nou? van Schooltv en Eye bevat naast de video’s gratis lesmateriaal over (online)films maken, kijken en verrijken. Het materiaal sluit aan bij het thema 21e-eeuwse vaardigheden
• Met het lespakket Ooggetuigen gaan leerlingen (bovenbouw po en onderbouw vo) in vijf lessen aan de slag met beeldbronnen. Het combineert de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog met mediawijsheid en informatievaardigheden