Hoe zorgen we dat kinderen zich optimaal en veilig kunnen bewegen in onze mediasamenleving? De jongste generatie is omringd door media, maar het is niet vanzelfsprekend dat zij er ook wijs mee omgaan.
Om te zorgen dat zij dit wel kunnen, hebben kinderen het recht op de juiste begeleiding. Ofwel: het recht op mediawijsheid.
Wat is het recht op mediawijsheid?
In 1989 werd het Kinderrechtenverdrag ondertekend door de Verenigde Naties. In dit verdrag zijn de rechten voor kinderen en de plichten van volwassenen vastgelegd. Maar in de afgelopen decennia is er veel veranderd. De huidige mediasamenleving biedt kinderen kansen en leidt tegelijkertijd ook tot vragen over de rechten, plichten en mogelijkheden van kinderen, hun opvoeders en media.
In het manifest Recht op mediawijsheid worden tien – door kinderen en experts geselecteerde kinderrechten – voorzien van een eigentijds, mediawijs jasje:
- Kinderen hebben recht op toegang tot internet
- Kinderen hebben recht op veilige media
- Kinderen hebben recht op mediawijze opvoeding
- Kinderen hebben recht op mediawijs onderwijs
- Kinderen hebben recht op online vergetelheid
- Kinderen hebben recht op vrijheid van meningsuiting in de media
- Kinderen hebben recht op online privacy
- Kinderen hebben recht op bescherming tegen schadelijke beelden en teksten
- Kinderen hebben recht op online spelen
- Kinderen hebben recht op mediagrenzen
Het manifest werd in 2014 aangeboden aan Kinderombudsman Marc Dullaert. Staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap informeerde de Tweede Kamer in een uitgebreide brief (download) over het manifest.
Met het manifest kunnen betrokken organisaties en initiatieven de doorvertaling naar de praktijk te maken. Zij doen dit vanuit hun eigen deskundigheid, bijvoorbeeld onderwijs, opvoeding, media, beleid, politiek et cetera.
Internationale campagne: iRights
De kwestie rondom mediawijze kinderrechten speelt niet alleen in Nederland. Ook de Britse organisatie iRights vindt dat kinderen creatief, goed geïnformeerd en zonder angst gebruik moeten kunnen maken van digitale technologieën.
Zij stelde vijf concrete rechten voor kinderen op, die veel gelijkenissen tonen met het manifest Recht op Mediawijsheid:
- Het recht om te verwijderen
- Het recht om te weten
- Het recht op veiligheid en begeleiding
- Het recht om doordachte en bewuste keuzes te maken
- Het recht op digitale geletterdheid
Aan de slag!
Het recht op mediawijsheid is een interessant thema waar je als docent, ouder of mediacoach aandacht aan kunt besteden:
- Lesmateriaal Kinderen hebben rechten. Ook digitale! van Nieuwsbegrip » vier opdrachten voor groep 7 en 8
- Tips voor een discussie in de klas
- Hebben kinderen recht op online privacy? Wat vinden zij zelf?
Week van de Mediawijsheid
De Week van de Mediawijsheid is een initiatief van Netwerk Mediawijsheid en vraagt elk jaar aandacht voor een kritische en bewuste omgang met media. De overhandiging van het manifest ‘Recht op mediawijsheid’ was onderdeel van de Week van de Mediawijsheid 2014.
Veelgestelde vragen
De term mediawijsheid werd in 2005 geïntroduceerd in een adviesrapport van de Raad voor Cultuur: ‘Mediawijsheid: de ontwikkeling van nieuw burgerschap’.
Het Deltaplan Mediaopvoeding wil ouders en opvoeders ondersteunen in de wildgroei van (online) informatie en hulp bij mediaopvoeding. In het Deltaplan Mediaopvoeding zijn 5 organisaties betrokken:
- Nederlands Jeugdinstituut (NJi)
- Opvoedinformatie Nederland
- Ouders Online
- Mijn Kind Online
- Mediawijzer.net
Zij pleiten voor mediaopvoeding als structureel onderdeel van de preventieve opvoedingsondersteuning. Zij zijn hierover in gesprek met de VNG en de ministeries OCW, VWS en Veiligheid & Justitie.
Op school leren kinderen lezen, rekenen en schrijven. Daar zou ‘lezen en schrijven’ met digitale media een vanzelfsprekend onderdeel van moeten zijn. Immers, alleen met de juiste kennis en vaardigheden kunnen jongeren straks volwaardig en actief meedoen aan onze moderne samenleving.
De bibliotheek is een belangrijke partner voor het onderwijs als het gaat om mediawijsheid. De bibliotheek is immers expert op het gebied van zoeken, vinden en kritisch evalueren van informatie.
Leerlingen die een spreekbeurt, werkstuk of opstel moeten maken, leren er de juiste zoekvragen te stellen en relevante informatie boven tafel te krijgen. Dit noemen we informatievaardigheden.
Meer lezen
- Online zijn is een recht
- Recht op vergetelheid voor kinderen
- Deltaplan Mediaopvoeding » mediaopvoeding als structureel onderdeel van de preventieve opvoedingsondersteuning
- Toolbox Mediaopvoeding » toolbox voor professionals op het gebied van mediaopvoeding
- De Code voor Kinderrechten » tien beginselen met praktische voorbeelden waarmee ontwerpers en ontwikkelaars de fundamentele rechten van kinderen kunnen waarborgen in digitale diensten.
