Niet alleen mensen zijn online, ook apparaten om ons heen. Denk aan slimme apparaten met internetverbinding, zoals een smart-tv, thermostaat, koelkast of auto. Ze vormen samen een groot ‘internet of things’, oftewel het internet der dingen.
Dat biedt oneindig veel mogelijkheden. Maar het maakt onze persoonlijke leefomgeving ook gevoelig voor online inbraken en privacyschending. Welke gegevens deel je eigenlijk en bij wie komen die terecht? En hoeveel van ons dagelijks leven willen we overlaten aan technologie?
We zullen als mensheid meer mens moeten worden, als onze omgeving technologischer wordt – Erno Mijland, Manager Innovatie bij Innofun
Wat kunnen we met slimme apparaten?
Slimme apparaten maken onze omgeving slimmer en meetbaarder. Veel producten die verbonden zijn met internet worden dan ook ‘smart’ genoemd. Thuis kun je met smart speakers gemakkelijker muziek luisteren en met een slimme thermostaat meet je precies hoeveel energie je verbruikt. Op kantoor heb je bijvoorbeeld printers en beveiligingscamera’s die verbonden zijn met internet.
Vrijwel elk fysiek object kan verbonden worden met internet, van een pil tot een vrachtwagen. Op grotere schaal wordt het internet of things ingezet om productieprocessen te verbeteren en om oplossingen te bieden rondom energie en milieu, criminaliteit, gezondheidszorg en onderwijs. Hierbij wordt vaak gebruik gemaakt van big data, die via het internet of things worden verzameld.
Wat zijn de risico’s van slimme apparaten?
Het verlies van privacy wordt gezien als een groot nadeel van het internet der dingen. Slimme apparaten in je omgeving verzamelen gegevens die veel over jou kunnen zeggen. Het is belangrijk om je er bewust van te zijn waar deze gegevens terecht (kunnen) komen. Legt de fabrikant goed uit wat hij met jouw opgeslagen gegevens doet? Wil hij jouw gegevens bijvoorbeeld door kunnen verkopen aan andere partijen?
Een ander risico van internet of things is een te grote afhankelijkheid van technologie. Wanneer steden en huishoudens voor hun functioneren afhankelijk zijn van smart technologie, worden zij kwetsbaar voor storingen en hackaanvallen die de systemen platleggen.
Veel slimme apparaten hebben nog onvoldoende een veilige internetverbinding. Dat maakt onze persoonlijke leefomgeving gevoelig voor online inbraken. Het is vaak ingewikkeld om een update uit te voeren. Persoonlijke gegevens of zelfs wachtwoorden zijn hierdoor makkelijk te achterhalen. Dit maakt de apparaten kwetsbaar voor ongewenste indringers.
Vanaf medio 2024 komen er minimumeisen voor de digitale veiligheid van slimme apparaten. Producten die hier niet aan voldoen zijn vanaf dat moment in de EU verboden. De maatregelen zijn bedoeld om gebruikers te beschermen.
Slimme apparaten mogen straks niet meer beveiligd zijn met zwakke, standaardwachtwoorden. De eigenaar van het apparaat moet eerst zelf een sterk wachtwoord instellen voordat zij het apparaat kunnen gebruiken. Ook moeten de apparaten software-updates ondersteunen, getest zijn op veiligheidslekken, opgeslagen persoonlijke- en financiële gegevens afschermen en de gebruiker de mogelijkheid geven om deze data te beheren en te verwijderen.
Wat kun je doen om de risico’s te verminderen?
Je kunt zelf ook een aantal dingen doen om je apparaten te beschermen tegen cyberaanvallen. Een aantal tips van de Rijksoverheid:
- Voer regelmatig updates uit
- Kies een sterk wachtwoord
- Deel zo min mogelijk informatie met het apparaat
- Koppel het apparaat niet onnodig aan het internet – veel apparaten hoeven voor gebruik niet eens voortdurend met het internet verbonden zijn
» Bekijk ook deze tips van de Digital Trust Center
» Veiliginternetten heeft een stappenplan om je apparaten te updaten
Smart cities
Smart cities, oftewel ‘slimme steden’, zetten het internet der dingen in om de openbare diensten zo efficiënt en prettig mogelijk te maken. Slim gebruik van nieuwe technologie en big data, over bijvoorbeeld infrastructuur, ziekenhuizen, afval, toezicht en scholen, biedt mogelijkheden om steden efficiënter en duurzamer in te richten. Burgers hebben daarnaast meer invloed op hun leefomgeving.
Veel steden in Nederland ontwikkelen zich steeds verder als smart cities. Zo zijn er in Utrecht zongestuurde laadpalen voor elektrische auto’s geplaatst en heeft Rotterdam sensoren geplaatst in afvalcontainers om precies te zien wanneer deze geleegd moeten worden.
Er zijn ook risico’s aan smart cities. Er wordt veel privacygevoelige informatie verzameld waardoor de slimme stad gevoelig is voor hackaanvallen. Ook is er het risico dat technologiebedrijven te veel invloed krijgen. Een andere keerzijde van een smart city is dat er veel afhankelijkheid ontstaat van technologie(bedrijven).
Smart homes
Smart homes zijn huizen waarin allerlei apparaten verbonden zijn met internet. Bewoners kunnen van afstand inloggen op hun beveiligingssysteem, de temperatuur regelen en alvast de wasmachine aanzetten.
Steeds meer huishoudens maken gebruik van smart home producten. Al drie op de tien huishoudens hebben een of meer slimme apparaten.
Internet of Toys
Een opvallende ontwikkeling is de komst van speelgoed dat is verbonden met internet: connected toys. Denk aan een (Barbie-)pop waarmee je een gesprek kunt voeren, een knuffelbeer die je verjaardag en lievelingskleur onthoudt en een robot die moppen vertelt. Maar er zijn ook gevaren: dit speelgoed blijkt vooralsnog erg gevoelig voor hacks, privacylekken en DDoS-aanvallen. Ouders vinden tips in deze checklist met 10 aandachtspunten op het gebied van veiligheid en speelbaarheid.
» Bekijk ook het dossier Slim speelgoed
Veelgestelde vragen
Denk bijvoorbeeld aan het volgende:
- Via internet kijk je de nieuwste Amerikaanse tv-series op een Smart tv
- Een horloge met GPS geeft inzicht in je persoonlijke sportieve prestaties (meer hierover staat in het dossier Quantified Self)
- Kledingproducenten volgen de retailroute van hun spijkerbroek dankzij een piepklein chipje dat ze in de jeans verstopt hebben
- Boeren gebruiken ‘smart sensors’ om hun oogst via internet te monitoren
- Meteorologen voorspellen orkanen op basis van meetstations over de hele wereld
- Autoproducenten werken aan auto’s die met behulp van sensoren zelfstandig rijden
- Een met internet verbonden thermostaat maakt het mogelijk om vanaf je vakantieadres de temperatuur thuis te regelen
De speelomgeving van kinderen verandert snel. Eén van de opvallendste ontwikkelingen is de komst van speelgoed dat is verbonden met internet: connected toys, of slim speelgoed. De mogelijkheden zijn eindeloos, maar verreweg de meeste ouders willen wél dat hun kind veilig kan spelen.
Wil je een connected toy kopen? Om ouders op weg te helpen stelde Netwerk Mediawijsheid een checklist met 10 aandachtspunten samen op het gebied van veiligheid en speelbaarheid.
» Bekijk ook het dossier Slim speelgoed
Meer weten?
Wil je meer weten? Deze organisatie(s) kan je verder helpen.
